Deneme
Kurgu dışı kitap okuyanların en çok tercih ettiği yazı türlerinden olan deneme, çeşitli konulara yer vermesi ile öne çıkar. Kitap okumayı sevenler için farklı konu ve anlatım tekniğine sahip çok sayıda edebiyat türü bulunur. Temel olarak kurgu ve kurgu dışı olarak ikiye ayrılan bu türler arasında okuma zevkine göre seçim yapmak mümkündür. Kurgu türünde roman, hikaye gibi kitaplar örnek verilebilir. Kurgu dışı olarak ise biyografi, makale gibi türlerde yazılmış kitaplar tercih edilir. Daha analitik olarak yazarın kişisel bakış açısından farklı konuları aktaran deneme türü, hem Türk hem de Dünya edebiyatında geniş yer kaplayan önemli bir yazı türüdür. Edebi kaygı gözetilerek neredeyse akla gelebilecek tüm konuların işlendiği eserler, okuma zevki göz önünde bulundurularak değerlendirilebilir.
Kitap okumaya yeni başlayanlar, hatta çok iyi okuyucular bile farklı edebiyat türlerinde yazılmış eserler arasında seçim yaparken zorluk çekebilir. Burada kitabın türü hakkında bilgi sahibi olmak okurken ne ile karşılaşılacağını tahmin etmek açısından önemlidir. Bir okuyucu her konuda kitap tercih edebileceği gibi yalnızca belirli konularda okuma yapmaktan da keyif alabilir. Özellikle bilgi edinmek ve kişisel meraklarını gidermek amacı ile kitap okuyanlar için direkt o konuyu ele alan deneme türünde eserler seçmek faydalı olur. Burada unutulmaması gereken nokta, bu türde yazılmış eserlerde de farklı tarzların bulunduğu konusudur. Öz yaşam hikayesinden, felsefi ve psikolojik görüşlere, duygu durumlarına kadar birçok farklı türde seçeneklere rastlanabilir. Akakçe üzerinden mevcut konularda yazılmış deneme kitaplarını fiyat karşılaştırması yaparak inceleyebilirsiniz.
Deneme Tarzının Temel Özellikleri
Edebiyatta bazı yazı türleri birbirinden çok keskin özellikler ile ayrılırken bazılarında ise daha benzer ilişkiler bulunur. Bu bakımdan deneme tarzı kitaplar diğer birçok tür ile bazı temel özellikleri nedeni ile benzeşir. Böylece eserin belirli bir türde yazılıp yazılmadığını anlamak için daha derin inceleme yapmak gerekir. Öncelikle “Deneme nedir?” sorusuna cevap arayanlar için belirli bir konuya yönelik kişisel duygu, fikir veya görüşlerin içten bir üslup ile aktarıldığı edebi yazı türü olduğunu söylemek mümkündür. Genellikle birinci tekil şahıs anlatımı ile yazılır. Birincil tekil şahıs anlatımı yazarın kendi dilinden konuyu aktardığı kitap türlerini ifade eder. Bunun yanı sıra deneme eserlerinde hüküm verici olmayan, sadece görüş veya duygu durumunu belirtmeyi amaçlayan bir üslup vardır. Keskin sınırları olmadığından yazılması en zor türlerden biri olarak görülür.
“Deneme türü nedir?” sorusuna verilecek bir diğer cevap ise benzer yazı türleri ile olan farklılıkları üzerinden olabilir. Genel olarak bu türe özgü spesifik bir konu sınırlaması olmadığı söylenebilir. Öznel bir anlatım olduğundan anekdotlar, fıkralar ve bazen de eleştiriler yazı içerisinde kendine yer bulabilir. Ancak söz konusu içeriklerin fazla işlenmesi durumunda makale veya köşe yazısı ile karıştırılması mümkündür. En çok işlenen konu tarzı olarak ise bireysel tarz gösterilebilir. Bu açıdan makale ile benzer olsa da daha kısa bir yazı türü olması ile farklılaşır. Ayrıca makale gibi bilimsel amaç gütmez, yazar anlattıklarını kanıtlamakla yükümlü olmamak ile beraber daha çok öğretici, paylaşımcı bir kaygı peşindedir. Anlatım sırası açısından herhangi bir plana sadık kalınması gerekmediğinden okuyucu kendini akışa bırakarak keyifli bir okuma deneyimi elde edebilir.
Deneme Kitaplarında Öne Çıkan Türler
En iyi deneme kitapları arayan kullanıcılar için öncelikle öne çıkan birkaç türden söz etmek mümkündür. Sıklıkla karşılaşılan deneme eserleri arasında klasik denemelere rastlanabilir. Bu noktada klasik deneme nedir diye merak eden kitapseverler bulunabilir. Edebiyatta klasik kavramı tarihin belirli bir döneminde çok ses getirmiş, yaşadığı dönemde çığır açmış ancak bununla beraber güncelliğini her dönem korumuş eserleri tanımlamada kullanılır. Dolayısıyla deneme türü kitaplar içerisinde bu özelliği ile öne çıkan eserler klasik türün örneği olarak ele alınır. Mevcut yazı türüne adını vermesinin yanında en çok bilinen denemeler Montaigne adlı düşünüre aittir. Avrupa’da akılcı düşüncenin öncüsü olarak görülen eser en çok okunan klasik eserler arasında gösterilir. Dinden yasalara, ahlaki yargılardan ölüme kadar birçok farklı konuda yazarın kişisel duygularını, görüşlerini aktarır.
Klasik türün yanı sıra deneme türü içerisinde konu bakımından da farklı kategorilere rastlanabilir. Anlatıcının kendi hayat hikayesini aktardığı otobiyografi veya anı türünde yazılmış eserler bir diğer kategori olarak öne çıkar. Bunun yanında mutluluk, ölüm, yaşam gibi farklı konular üzerine yazarın felsefi fikirlerini konu alan türler bulunur. Burada belirli bir tema özelinde farklı kişilerin hayat hikayelerine, görüşlerine yer verilebilir. Ayrıca anlatım tarzı bakımından da çeşitli türlerden söz etmek mümkündür. Gerçek yaşam hikayeleri anlatılıyorsa, hikaye anlatıcı bir tarz benimsenir. Bir kişiyi, fikir veya nesneyi sözcüklerle tanımlamak veya resmetmek tanımlayıcı bir anlatım tarzına örnektir. Yazar belirli bir konuda açıklama yaparak bunu destekler nitelikte görüşler sunuyorsa izah edici bir anlatım tarzına sahiptir. Okuyucunun; yazarın görüşlerini benimsemesi ve onaylaması isteniyorsa ikna edici bir anlatım tarzı kullanılır.
Deneme Türünde Kitap Alacaklara Öneriler
Birçok kişi için kitap okumak eğlenceli ve bilgi verici olmakla beraber aynı zamanda değerli vakitlerini ayırdıkları özen gerektiren bir faaliyettir. Uzun uğraşlar sonucu okunan kitabın hayal kırıklığı yaratmaması için her okur kitap seçerken okuma zevkine en uygun tercihi yapmak ister. Kurgu dışı edebiyat deneme eseri alacaklar için bu konu özellikle önemlidir. Kurgu eserlerdeki planlı olay akışı denemelerde bulunmadığından seçilecek kitabın okuyucunun ilgi alanına hitap etmesi gerekir. Deneme kitabı önerisi arayanlar için; konu, yazar ve anlatım gibi alanlarda bazı temel ipuçları fayda sağlayabilir. Okuma alışkanlığınıza yardımcı olacak deneme önerileri şöyle sıralanabilir:
- Mevcut türde henüz okuma yapmamış olanlar için klasikleşmiş eserlere yönelmek mümkündür. Her dönem geçerliliğini koruyan ve türünün en iyi örneği olan bu zamansız eserler tanışma kitabınız olabilir.
- Okumayı sevdiğiniz alanlara yönelik kitap seçimi yapmak önemlidir. Kitabın arkasındaki tanıtım yazısından yola çıkarak işlediği konuyu öğrenebilirsiniz.
- Felsefe ve psikoloji alanında belirli bir yazarın bireysel görüşlerini öğrenmek isteyen kitapseverler, izah edici anlatıma sahip seçeneklere yönelebilir. Dilerseniz felsefi ve psikolojik kitaplar ile de karşılaştırma yapabilirsiniz.
- Daha akıcı, ilgi uyandırıcı edebiyat deneme önerileri arayanlara hikaye anlatımının yer aldığı eserler uygundur. Kişisel anekdotlar, fıkralar ve anıların aktarıldığı bu eserler ile keyifli vakit geçirilebilir.
Deneme Kitapları Fiyatları
Deneme kitapları çok sayıda çeşitlilik içerdiğinden fiyat üzerinde etkili birçok faktör bulunur. Kitabın yayınevi, sayfa sayısı ve kapak yapısına bağlı olarak fiyatlar değişebilir. Kapak yapısı olarak ciltli ve ciltsiz seçenekler bulunur. Ciltli kitaplar, ciltsiz kitaplara oranla daha yüksek fiyatlandırılır. Kullanılan kağıdın kalitesine ve kitabın boyutuna da bağlı olmak kaydı ile sayfa sayısına paralel bir fiyat listesi olduğu görülür. Deneme fiyatları üzerinde etkili olan bir diğer önemli faktör ise kitabın basıldığı yayınevidir. Avantajlı fiyatlarla okuma zevkinize uygun kitabı belirlemek için Akakçe üzerinden farklı yayınevlerine göz atabilirsiniz. Ayrıca akademik kitaplar ile beraber inceleme yapmak, aranılan konuya en uygun seçimin yapılmasına yardımcı olur.